Versleuteld van Donald Nolet

Een tussendoortje?

Het lezen van thrillers is tegenwoordig meer geaccepteerd dan vroeger – op mijn middelbare school mocht je voor je eindexamen één dun boekje en één ‘detective’ opvoeren (het woord thriller is van later tijd) – en dan moest je uitkijken. Gemakzucht was al gauw je handelsmerk en luiheid op je voorhoofd geschreven.  Nu gaat het mij in dit blog om ‘leeservaringen’, niet om de vraag of iets lectuur of literatuur is – best een interessante vraag, maar niet voor nu. Dus laten we onze schroom afleggen en lezen wat ons zint. In mijn blog gaat het om wat mij in boeken boeit of niet, en soms, als ik zin heb, leg ik dat ook nog eens uit – gratis en voor niets…

Dus nee, geen tussendoortje – al was ik bezig in een heel dik boek en las ik deze Nolet onderwijl – ik beoordeel dit boek als elk ander. Het is natuurlijk wel een bijzonder genre – thrillers. Laten we afspreken dat als ik de plot origineel vind en boeiend, ik hem niet verraad; als de plot warrig is, met veel losse draadjes en spanningsbogen die halverwege de lucht eindigen, de oplossing op de laatste bladzijde uit het niets komt vallen, en toeval struikelt over onwaarschijnlijkheid – dan vertel ik dat gebroddel in geuren en kleuren, misschien zelfs wel beter dan de schrijver zelf dat doet – en dan scheelt het weer een aankoop… Deal? Moet natuurlijk niet de omslag van het boek de plot al gedeeltelijk prijsgeven… Je kunt maar beter niet de achterkant of de ondertitel van dit boek lezen, want dan weet je eigenlijk al teveel. (En op de voorkant, die ronkende aanbeveling door Tomas Ross, heeft een hoog ‘wij van wc-eend adviseren wc-eend’ gehalte – wel heel erg Amerikaans om zó een boek uit eigen stal te promoten).

Dus vertel ik hier de plot? That’s the question! Ik houd de spanning er nog even in.

Gelukkig wordt dit boek nergens een ‘literaire’ thriller genoemd. Op literair zijn hoeft het dus ook niet beoordeeld te worden. Trouwens, de term ‘literair’ in dit verband is natuurlijk vaak een schaamlap – je hoeft je niet meer te verontschuldigen als je van dit soort boeken houdt, ze behoren immers tot de literatuur?

“Versleuteld” heeft de Gouden Strop van 2014 gewonnen, de prijs voor het spannende boek. Wat maakt een boek spannend? Om te beginnen zit er vaart in, maar ook weer niet zo’n vaart dat de hoofdpersonen voorbijvliegen en je geen kans krijgt je met hen te identificeren. Verder moet een spannend boek het hebben van onverwachte wendingen, maar ook weer niet zó onverwacht dat ze ondenkbaar zijn. De plot moet ‘gesloten’ zijn – geen loshangende draadjes waardoor de lezer onbevredigd achterblijft. En het boek moet toewerken naar een verrassende climax.

Dus laat me eens kijken. Vaart? Ja dat zit er zeker in – door het wisselen van vertelperspectief, door achtervolgingen – het leest zeker lekker weg. Identificatie met hoofdpersonen? Komt wat in het gedrang – de hoofdpersonen zijn niet ‘uniek’ genoeg, Schermerhorn als alcoholische AIVD-er, Joshua als computernerd, allebei in een bijzondere relatie met een dokter – ze zijn me ietsje te stereotiep. Wat overigens in dit genre natuurlijk niet geheel ongewoon is – de sombere-teveel drinkende-maar-wel-veel-misdaden-oplossende-inspecteur die tegen domme meerderen moet opboksen – wie kent dit type niet… Onverwachte wendingen? Geen klagen over, de lezer wordt bediend met gelukkig niet al te grote toevalligheden. Losse draadjes aan het eind? Kan ik de schrijver niet op betrappen. De climax? Helaas is dat, denk ik, een beetje het grote probleem met dit boek. Waar maken die mensen zich toch zo druk om? Met wat er op de omslag al verteld was, voelde dit als een anticlimax voor mij. Een hoop gedoe ‘about nothing’.

Maar wel goed verteld. En daarom ook een betere eindcorrectie waard – veel hinderlijke typo’s in de tekst. Hoe een corrector deze zin zonder huiveren kan laten passeren: ‘Mensen wiens hele wezen tot stilstand was gekomen’ – ik kom uit een onderwijzersgeslacht, en zie mijn vader met afgrijzen zijn rode pen al pakken…

Wat ik heel aardig vind in dit boek is de vermenging van historische feiten met fictie. ‘Versleuteld is deels fictie, deels feit, deels plausibel’ schrijft Nolet in zijn nawoord – en dat is ontegenzeggelijk heel aardig gedaan. Daarom verdient dit boek het om op vakantie meegenomen en gelezen te worden. Scheur dan wel eerst de omslag er, ongezien, van af. Het is ook de reden dat er bij dit blog geen plaatje van de omslag staat.

Nog losse draadjes af te hechten in dit blog? O ja: nee, ik zal de plot hier mijns ondanks niet prijsgeven…