Bliyoo – een nieuwe dienst van Bruna, staat in de steigers. Het is een dienst om binnen een bepaalde abonnementsperiode onbeperkt e-books te kunnen lezen – en een abonnement zal naar verwacht tussen de vijf en vijftien euro per maand gaan kosten. Voor de modernen onder ons: beoogd wordt een soort Spotify of Netflix voor boeken op poten te zetten. Vorige maand is een testperiode van drie maanden begonnen, waar ik me voor opgegeven heb. Gratis drie maanden boeken en tijdschriften lezen in ruil voor het invullen van een paar enquêtes – het leek me wel wat. Maar is het ook wat?
Onbewust dook er een heel oud woord in mijn warrig brein op. Het was maar een vlaag van een voorbijgaande associatie. Ik kan er nu ook even niet opkomen… Nadeel van het ouder worden, hoe moet dat over tien jaar wel niet worden… Wat was het toch ook weer… Kom, het ligt op het puntje van mijn tong… Toe nou toch… Iets met bi… Nee, niet biseksueel, dat is iets voor een ander blog… Ach dat is het: bi-bli-o-theek! Ook wel de Biep…
Dat ik daar niet op kwam! Mijn ouders waren daar lid van, mijn zus en mijn broers denkelijk ook – en ik was daar lid van sinds ik lezen kon. Wekelijks, of tweewekelijks, dat weet ik niet meer, toog ik door de regen daarheen, met een loodzware tas boeken die ik, boete als ik te laat was, inleverde waarna een heerlijk uur van grasduinen begon. Als ik het me goed herinner mocht je toen twee leesboeken meenemen en vijf studieboeken. Zo tussen mijn achtste en mijn twaalfde had ik de hele kast over sterrenkunde, planeten, maan, ruimtevaart – alles over het Heelal en Zijn Geheimen – gelezen: ik dacht toen ook al groots, zullen we maar zeggen. Het was de tijd van de ruimtevluchten door Amerikanen en Russen – ik zal niet de enige geweest zijn die als jongen gebiologeerd was door deze booming wetenschap. En passant las ik, inderdaad bijna als bijproduct, ook gewone boeken – op mijn dertiende bijvoorbeeld boeken van Jules Verne, niet alleen science fiction schrijver van het eerste uur maar in de negentiende eeuw voorspeller van veel ontwikkelingen van mijn tijd toen. Mijn erop los associërend brein kan het niet laten om één treffend en nog steeds actueel citaat te geven (net gelezen op Wikipedia) dat menig (ICT-)beveiliger volmondig zal beamen: “[…] paspoorten dienen immers nergens anders toe dan om een fatsoenlijk man in zijn bewegingen te hinderen en een schurk bij zijn vlucht behulpzaam te zijn!” (uit De reis om de wereld in 80 dagen).
Maar goed, interessant als dat alles ook mag zijn, is Bliyoo, dat met veel tam-tam binnengehaald wordt als Nieuw! Nieuw!, iets geheel anders dan een bibliotheekdienst, of oude wijn in nieuwe zakken? Ik denk dat laatste. Wie lid is van de bibliotheek (en dat kan voor ongeveer 45 € per jaar – ik ben niet goed in rekenen dus doe me dat eens per maand), mag niet alleen nog steeds, zeulend met zijn tas door de stromende regen, fysieke boeken wegbrengen en ophalen, maar ook digitaal boeken lenen. Het verschil is, dat Bliyoo belooft dat ook zeer recente boeken toegevoegd gaan worden, en dat ze beloven driekwart van de uitgegeven Nederlandstalige E-books te gaan coveren. Dat zou betekenen dat er op Bliyoo ruim tweeëneenhalf keer zoveel binnengehaald kan gaan worden als bij de digitale bibliotheek. Maar bij die ‘gewone bibliotheek’ kun je altijd nog – met enige moeite – bijna alle boeken van de wereld te pakken krijgen – afgezien dan van die Vers van de Pers-boeken. En moeten we om dat laatste rouwig zijn? Altijd maar meelopen met die laatste De Wereld Draait Door hype, alleen maar om er over mee te kunnen praten maar er diep van binnen spijt van hebben dat je daar je goede geld aan besteed hebt? Ik zou het iedereen wel willen toeroepen: lees gericht! get a life! krijg een eigen smaak! laat je niks voorschrijven!
Bliyoo belooft van alles wel, maar zal het dat ook kunnen waarmaken? En wel op stel en sprong? In de testperiode beperken ze zich (en dat begrijp ik) tot de ‘100 populairste boeken’ van dit moment in Nederland. Afgezien van het feit dat lang niet elk boek als E-book uitgebracht wordt (ik wees daar al eerder op) betekent dat over het algemeen niet veel goeds. Het is zeer veralgemeniserend het soort boeken dat ik zie als ik bij de Jumbo-kiosk langs het loktafeltje loop. Iets heel benauwends schiet mij te binnen – je had vroeger (en misschien nog wel) boekenclubs. Daar moest je eens per kwartaal boeken bestellen, en als je dat niet deed, kreeg je automatisch de ‘kwartaalselectie’. Dat was wat een stelletje commerciëlen bedacht had als de Grootste Gemene Deler van de publieke smaak, dus een beetje spanning, een portie zeer beschaafde seks, een smeuïge of smachtende omslag – in het slechtste geval een uitgave van Het Beste, een vertaald uittreksel van een Amerikaans hadjememaartje of niemendalletje. Gebonden, dat dan weer wel. Ze stonden schaamteloos in mijn ouders boekenkast smakeloosheid uit te stralen. Ze waren trouwens heel geschikt om planten mee te drogen.
Ik zal er maar gewoon mee voor de draad komen: ik vertrouw dierbare boeken niet echt toe aan dit soort commerciële partijen. Ook al beperken ze zich niet alleen maar tot de 100 populairste boeken, maar tot de 1000 of voor mijn part 10000 populairste boeken – ik blijf wantrouwig, en wel juist om dat woord populair. Die 10000 boeken waren al een preselectie om als E-book te verschijnen… Ik zie mannetjes voor me die naar bed gaan met het Verdienmodel om geboorte te geven aan een Bestseller. Of aan een vertaald excerpt van een goedkoop verkregen Amerikaans romannetje. Ik ben ouderwets dienaangaande, maar zal, daar niet van, de vijand wantrouwig volgen.
Want liever had ik dat achter mij de Grote Bibliothecaris opdook; in mijn droom heet hij meestal Dries of wonderlijk genoeg, ook wel Meindert, en hij komt uit Friesland, dat kun je horen. Hij priemt met zijn vinger naar een boek dat ik daar nog niet eerder gezien had. Een prachtig boek in A3-formaat met kleurenfoto’s, levensecht, over Het Heelal en Het Al. ‘Dat is nieuw’, zegt hij. ‘Je mag het lenen als je er heel zuinig op bent’. Ik loop met hem mee, de buit kan ik amper torsen in mijn handen, naar de balie. Ik moet er apart een handtekening voor zetten, dat wel – ‘we controleren bij het terugbrengen of er geen platen uitgescheurd zijn’. Die handtekening, dat is dan wel weer zot – die is er voor om het fatsoenlijke mensen moeilijk te maken; dacht je nou echt dat schurken hun eigen handtekening zetten?
voor Dries
Beste Biblioboefblogger,
Ook langs deze weg hartelijk dank voor de eervolle vermelding en opdraging!
Mee eens met de moraal van dit verhaal. Behoed u voor die popiejopie Bliyoo, voor een écht ruime (heel)Alomvattende keus begeve men zich als de wiedeweerga naar de goeie ouwe betrouwbare BieB (voordeligste abo te Grunn € 35,- p.j. = € 2,916 p.m.) . Maar gedenk het 11e gebod: Gij zult geen (digitale) nuffige niemandalletjes tot U nemen!
Was getekend,
dominee Dries
(ex-Biblionetter)
* Bieb bieb YEAH! *
Zelfs de Beatles zongen er al over
Beste Reinder,
Voor dat ‘(verplicht)’ zou je eigenlijk een ander woord moeten vinden, Kom op, daar ben je hartstikke goed in. Taal is wel “jouw ding”. Ik heb weer genoten van het anti- buma-verhaal en de reactie van dominee Dries. Ik ben het er helemaal mee eens en heb dus ook geen behoefte aan commentaar. Wel delf je een herinnering bij me op van lang geleden en een andere wat korter geleden.
Toen ons gezin in 1943 door de bezetter werd weggejaagd uit Zandvoort kwamen we terecht op het Merwedeplein in Amsterdam en moest ik daar weer inburgeren. Op de hoek van de Waalstraat en de (toen) Noorder Amstellaan was een boekhandel met in de achterkamertje een bibliotheek. Voor een dubbeltje per boek kon je daar een boek lenen voor een ???tijd. Ik heb nooit de kans gekregen om te ontdekken hoe die boekverzameling georganiseerd was. Opperhoofd in die door mij ervaren chaos was ‘Juffrouw Jo’. Ze wist precies wat goed voor mij was. Ze was liefdevol dominant dus ik liet het mij overkomen. Paddeltje, De Scheepsjongens van Bontekoe, Zeerovers voor de Prins, enzovoort, kortom het hele glorieuze verleden van het vaderland werd mij bijgebracht. Daar was het ook wel de tijd naar. Ook op school werd de zangles gedomineerd door Waar de Blanke Top der Duinen en Hollands Vlag Je bent Mijn Glorie, enzovoort. Juffrouw Jo betekende iets voor me. Als ik binnen kwam met een uitgelezen boek had ze het volgende al weer klaar liggen.
Toen het beeldje van Anne Frank op ‘ons’ Merwedeplein werd onthuld door Burgemeester Cohen kreeg ik van mijn attente zoon Jeroen een foto uit het Parool opgestuurd van die onthulling. Kun jij je de schok voorstellen toen ik naast Cohen dezelfde Juffrouw Jo zag staan, die de laatste jaren van de oorlog bepalend is geweest voor mijn leesgedrag. Dat kon dus niet, maar het was wel sprekend die energieke jonge vrouw, die stiekem zo’n indruk op me had gemaakt. Het moet, het kan niet anders dan een dochter van Juffrouw Jo zijn geweest. Ik zal het nooit weten en dat hoeft ook niet.
Wat een prachtig verhaal Jan! En heel voorstelbaar hoeveel impact dat op jou als jongen gehad heeft! Dit zijn de verhalen die we bij elkaar moeten oproepen. Echte boekwinkels en echte bibliotheken met bevlogen mensen die hun pappenheimers kennen – kom er nog maar eens om… In Groningen heb je boekhandel Riemer – een christelijke boekhandel maar met breder assortiment. De sfeer is daar goed, je kunt er een kop koffie drinken met stemmige (klassieke) muziek. Die komt nog het meest bij dit ideaalbeeld in de buurt – al zijn zij ook alweer te groot geworden. Blij dat je het met de kern van mijn verhaal eens bent: cultuurgoed zoals boeken moet je niet louter overlaten aan de commercie – al snap ik best dat ook schrijvers en boekhandelaars een boterham moeten verdienen. Wij kunnen dan wel ach en wee roepen als wij die barbaren van “Islamitische” “Staat” beelden kapot zien slaan – ik durf de stelling aan dat men met het idee van cultuur als een te verkopen product, afgelopen jaren meer kapot gemaakt heeft dan ons lief is…